Aan de bak voor je bijstanduitkering, een goed idee of niet?

Van de website Univers Online, onafhankelijke website van Tilburg university.

Als het aan de VVD ligt worden bijstandontvangers verplicht tot een tegenprestatie. Sneeuwschuiven voor een uitkering, een goed idee of niet? Univers vroeg het aan Ronald Dekker, arbeidseconoom aan Tilburg University.




Iedere werkloze aan de bak voor een bijstandsuitkering. Als het aan VVD-kamerlid Sjoerd Potters ligt wordt dit binnenkort realiteit. Gemeenten moeten bijstandontvangers verplichten om te werken voor hun uitkering. Nu is het nog zo dat gemeenten zelf mogen beslissen of ze mensen in de bijstand om een tegenprestatie vragen.

Deze week sprak werknemersvereniging FNV zich stevig uit tegen de plannen van de VVD. Uit onderzoek zou blijken dat gemeenten bijstandontvangers het werk van betaalde krachten laten doen. Mensen worden soms maandenlang vier dagen per week onder hun niveau aan het werk gezet. Bij weigering worden ze gekort op hun uitkering.

Vernederend, vindt de FNV. En dat niet alleen. Ook economisch gezien haalt het niks uit. Er verdwijnen alleen maar banen wanneer betaald werk wordt overgenomen door bijstandsgerechtigden. Bovendien keren werklozen zo niet sneller terug naar de arbeidsmarkt.

Symboolpolitiek

Haalt het iets uit, bijstandontvangers tot werk verplichten? Volgens arbeidseconoom Ronald Dekker is de roep van de VVD niets anders dan een sterk staaltje symboolpolitiek. “De VVD moet dit natuurlijk roepen vanuit hun ideologisch profiel. Maar juist in een tijd waarin het niet goed gaat met de economie zou het slecht zijn als ze dit voor elkaar krijgen. Iemand die aan het werk is voor een CAO salaris vervangen door iemand met een uitkering, daar schiet je niks mee op.”

Of er door de maatregel alleen maar banen zullen verdwijnen, zoals het FNV beweert, daarover durft Dekker niets te zeggen. “Veel werkgelegenheidsprojecten voor bijstandsgerechtigden zijn geplaatst in de sociale werkvoorziening. Dan is het in principe additioneel werk, maar het blijft een dunne lijn: wordt daarmee werk van anderen ingepikt of niet?”

Dekker haalt het voorbeeld aan van bijstandontvangers die worden ingezet in de thuiszorg. “Daar zie je dat nieuwe thuiszorgaanbieders mensen uit de bijstand een kans moeten geven. Mensen die bij oude thuiszorgaanbieder werkten, raken hun baan kwijt.Als dat gebeurt heb je wel een duidelijk geval van arbeidsverdringing. Ook als werklozen 32 uur per week koekjes moeten inpakken verdringen ze werk dat gewoon betaald moet worden. Economisch gezien alleen leuk voor werkgevers.”

Juridisch onmogelijk

Volgens Dekker is het plan van de VVD bovendien juridisch gezien niet mogelijk. “Je kunt mensen niet verplichten om te werken voor een uitkering,” legt Dekker uit. “Het recht op bijstand is een fundamenteel recht. Wat daar tegenover staat is dat je beschikbaar moet zijn voor de arbeidsmarkt. Veel gemeenten laten mensen werken om een snelle terugkeer naar een betaalde baan te bevorderen. Dat is prima. Maar je mag mensen niet werk laten doen wat niet bijdraagt aan re-integratie, dat is dwangarbeid en daarmee onwettelijk. Je kunt niet zeggen: ga maar werken voor je uitkering. Je kunt alleen zeggen: ga re-integreren.”

Bijstandontvangers die hun verplichte tegenprestatie willen aanvechten zijn volgens Dekker daarom niet kansloos. “Mits ze kunnen aantonen dat het werk dat ze moeten verrichten niet bijdraagt aan hun re-integratie. Als dat zo is geef ik ze een grote kans dat de rechter ze in het gelijk stelt. ”